Η Καλαμάτα έχει την τύχη να διαθέτει έναν πολύτιμο συγκοινωνιακό διάδρομο που διατρέχει κεντροβαρικά τον αστικό ιστό, χωρίς να προκαλεί όχληση στην καθημερινή λειτουργία της πόλης και δυστυχώς παραμένει ανεκμετάλλευτος. Πρόκειται για την υπάρχουσα σιδηροδρομική γραμμή που εισχωρεί στην πόλη από τις δυτικές συνοικίες, φτάνει στο Σιδηροδρομικό Σταθμό στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης και συνεχίζει μέχρι το δυτικό σκέλος του λιμένα, διασχίζοντας σημεία πολλαπλών καθημερινών δραστηριοτήτων των πολιτών.
Η σιδηροδρομική γραμμή δύναται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην βιώσιμη κινητικότητα, αποτελώντας τη ραχοκοκαλιά ενός ολοκληρωμένου συστήματος αστικής – προαστιακής συγκοινωνίας σε συνεργασία και όχι ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα μέσα μαζικής μεταφοράς, ώστε να προσφέρει στην πόλη τη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στα κεντρικά της σημεία, ελαφρύνοντάς την παράλληλα από το μεγάλο βάρος της ΙΧ αυτοκίνησης.
Η λειτουργία τακτικών σιδηροδρομικών δρομολογίων με κατάλληλους συρμούς στον άξονα Λιμένας – Κεντρικός Σιδηροδρομικός Σταθμός – Ασπρόχωμα – Τ.Ε.Ι. – Νοσοκομείο προσφέρει μεταφορά με ταχύτητα και αξιοπιστία χωρίς να εμπλέκεται στη λειτουργία της πόλης, συνδέοντας:
• Την περιοχή λιμένος (Λιμεναρχείο, Δ.Ο.Υ., σχολικά συγκροτήματα)
• Την περιοχή Δικαστηρίων και Διοικητηρίου
• Την περιοχή της πλατείας (Κεντρικός Σιδηροδρομικός Σταθμός) με τις συσσωρευμένες εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες της πόλης
• Τη συνοικία Αγ. Δημητρίου Κοκκορόγιαννη (Νέο Δημαρχείο)
• Τη συνοικία Ακοβίτικα
• Το Ασπρόχωμα και το Τ.Ε.Ι Καλαμάτας
• Το νέο Νοσοκομείο
Το δρομολόγιο δύναται να επεκταθεί αφενός προς Αεροδρόμιο-Μεσσήνη, και αφετέρου προς Άρι-Βαλύρα-Μελιγαλά-Διαβολίτσι/Κοπανάκι-Κυπαρισσία συνιστώντας την προαστιακή σιδηροδρομική γραμμή της Μεσσηνίας.
Στη διαδρομή αυτού του άξονα εντός της πόλης, δύνανται να θεσπιστούν κάθετες λεωφορειακές γραμμές σε συγκεκριμένους σταθμούς μετεπιβίβασης, έτσι ώστε να καλυφθούν συγκοινωνιακά όλες οι συνοικίες και να δώσουν τη δυνατότητα εύκολης μετάβασης στο κέντρο χωρίς τη χρήση αυτοκινήτου. Παράλληλα, στα άκρα αυτού του άξονα (π.χ. Μεσσήνη, Ασπρόχωμα, λιμάνι) μπορούν να δημιουργηθούν πέριξ των σταθμών ευρύχωροι και ασφαλείς χώροι στάθμευσης ΙΧ αυτοκινήτων, ώστε να είναι εφικτή η άμεση μετεπιβίβαση και μετάβαση με το τρένο στον κεντρικό ιστό της πόλης (Park and Ride). Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τους επιβάτες των λεωφορειακών γραμμών από/προς την Μεσσηνιακή ενδοχώρα, δηλαδή οι ακραίοι σταθμοί του άξονα να συνιστούν τερματικούς σταθμούς για οχήματα που δυνητικά επιβαρύνουν το κυκλοφοριακό στην κεντρική περιοχή της πόλης.
Η πρόταση είναι τεχνικά εφικτή, καθώς:
• Ο σιδηροδρομικός διάδρομος υπάρχει ακέραιος, ευτυχώς χωρίς καταπατήσεις και είναι χαρακτηρισμένος ως «σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας»
• Ο σιδηροδρομικός διάδρομος ενώ διασχίζει το κέντρο της πόλης δεν εμπλέκεται με πολυσύχναστους οδικούς άξονες, με εξαίρεση τη σιδηροδρομική διάβαση της λεωφ. Αρτέμιδος η οποία διαθέτει φωτεινή σηματοδότηση
• Η σιδηροδρομική γραμμή είναι πρόσφατα ανακαινισμένη με σύγχρονα υλικά επιδομής υψηλών προδιαγραφών. Το μόνο που απαιτείται είναι η σχολαστική εκχόρτωση και η συντήρηση των αυτομάτων συστημάτων φύλαξης ισοπέδων διαβάσεων
• Υπάρχουν διαθέσιμοι σιδηροδρομικοί συρμοί ελβετικής κατασκευής τύπου GTW 2/6 – STADLER, οι οποίοι είναι κατασκευασμένοι ακριβώς γι’ αυτήν τη χρήση, δηλαδή με 90 θέσεις καθημένων, ανακλινόμενα καθίσματα, μεγάλους χώρους ορθίων, μεγάλες αυτόματες θύρες επιβίβασης, χαμηλοδάπεδοι, κλιματιζόμενοι, χαμηλού επιπέδου θορύβου και χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, οι οποίοι μέχρι πριν λίγα χρόνια έκαναν δρομολόγια στη Μεσσηνία
• Υπάρχει πλήρως εξοπλισμένη εγκατάσταση για τη συντήρηση και διανυκτέρευση του τροχαίου υλικού, στο εκσυγχρονισμένο προ 10ετίας Μηχανοστάσιο Καλαμάτας, στην περιοχή Ακοβίτικα
Η χρηστικότητα και η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την σωστή και προσαρμοσμένη στις πραγματικές ανάγκες οργάνωσή του, πράγμα που μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με την ανάληψη της υλοποίησης και λειτουργίας του από παράγοντες, φορείς και επιχειρήσεις της πόλης. Σημαντικά σημεία είναι:
• Η μετακίνηση με συνδυασμό μέσων μεταφοράς πρέπει απαραίτητα να εξασφαλίζεται με ΕΝΑ ενιαίο εισιτήριο για όλες τις διαδρομές και με δεδομένη διάρκεια ισχύος. Το εισιτήριο αυτό θα προκύψει από συνεργασία και συνεννόηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, σιδηροδρομικών και οδικών, ενώ η βέλτιστη εκδοχή είναι ένας και μοναδικός φορέας να συντονίζει και να εκμεταλλεύεται ολόκληρο το σύστημα συγκοινωνιών της πόλης.
• Τα δρομολόγια πρέπει να είναι πυκνά, ευέλικτα και αξιόπιστα, οι στάσεις και οι σταθμοί μετεπιβίβασης εύκολα προσβάσιμοι, ασφαλείς και χρηστικοί, ενώ οι υπηρεσίες τηλεματικής, ηλεκτρονικής ενημέρωσης και έκδοσης εισιτηρίου μέσω κινητής τηλεφωνίας είναι αυτονόητες προϋποθέσεις
• Είναι επίσης απαραίτητη η διασύνδεση των συγκοινωνιακών μέσων με τα δίκτυα πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, καθώς και η δυνατότητα παροχής ενοικιαζόμενου ποδηλάτου στους επιβάτες σε κάθε στάση, συμπεριλαμβανομένου στην τιμή του εισιτηρίου
• Αυτονόητος είναι ο συντονισμός με το πλέγμα των σιδηροδρομικών και οδικών δρομολογίων του Νομού με τρόπο που να διευκολύνει την ταχεία πρόσβαση και αποχώρηση από το κέντρο της πόλης, των κατοίκων της Μεσσηνίας η οποίοι μετακινούνται συστηματικά προς/από την πρωτεύουσα του Νομού (commuters), ώστε να ενθαρρύνονται στη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, αντί για του ΙΧ αυτοκινήτου
Τα ανωτέρω δεν είναι ανέφικτα. Θα διευκολύνουν και θα βελτιώσουν σημαντικά τη δυνατότητα μετακίνησης εντός του οικιστικού ιστού, ωφελώντας ταυτόχρονα τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Παράλληλα, με την προοδευτική εκτόπιση των ΙΧ αυτοκινήτων δίδεται η δυνατότητα περαιτέρω πεζοδρομήσεων και αναπλάσεων στο κέντρο της πόλης, γεγονός που θα το καταστήσει πιο ελκυστικό και θα ωθήσει την εμπορική και τουριστική δραστηριότητα. Όσο η κυκλοφοριακή συμφόρηση του κέντρου αντιμετωπίζεται με προσπάθειες διευκόλυνσης της κυκλοφορίας των ΙΧ, τόσο αυτά πληθαίνουν και δημιουργείται η ανάγκη για περαιτέρω μέτρα με αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η δυσκολία προσέγγισης του κέντρου με το ΙΧ αυτοκίνητο πρέπει να αντιμετωπίζεται με μέτρα που αυξάνουν περαιτέρω αυτή τη δυσκολία, με ταυτόχρονη παροχή ζωτικού χώρου στα μέσα μαζικής μεταφοράς σταθερής τροχιάς και επικουρικά στα οδικά μέσα, τα οποία μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά με τους πεζούς και τους ποδηλάτες. Όπου έγινε αυτό υπήρξε όφελος για όλους. Η σχετική ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού παραμένει η πιο μεγάλη πρόκληση για τη βιώσιμη κινητικότητα στις σύγχρονες πόλεις.
